This is default featured slide 1 title

Go to Blogger edit html and find these sentences.Now replace these sentences with your own descriptions.

This is default featured slide 2 title

Go to Blogger edit html and find these sentences.Now replace these sentences with your own descriptions.

This is default featured slide 3 title

Go to Blogger edit html and find these sentences.Now replace these sentences with your own descriptions.

This is default featured slide 4 title

Go to Blogger edit html and find these sentences.Now replace these sentences with your own descriptions.

This is default featured slide 5 title

Go to Blogger edit html and find these sentences.Now replace these sentences with your own descriptions.

Sunday, December 23, 2012

सपना दलालहरु


मृगौला, मूर्ति र शरीर बेचिएका खबर
दैनिक अखवारको हेडलाइन बन्ने यो देशमा
कहिल्यै महत्ताको खबर बनेनन्
ती भन्दा कैयन मर्मस्पर्शी अनि भयानक
सपनाहरु बेचिएका खबरले

छरप्रस्ट छरिएका मैला धैला आकृतिहरुलाई
बटुलेर कसैगरी, जोडेर मनको धागोले
हामी उमार्छौं सानो सपनाको बिरुवा
असाध्यै सानो सपना, तर मिठो सपना
अनि आइपुग्छन्,
 कहिले आफन्त बनेर उकेरा लगाउन
कहिले गोडमेल गरिदिन्छन् हितैषी बनेर
समाजसेवी बनेर कहिले मलजल गर्छन्
जब झाँङ्गिन्छ त्यो सानो आँकुरा
ठूलो रुख बनेर
सपनाको रुख, कल्कलाउँदो, लोभलाग्दो
हागाँमा एउटा बनाउँछ
सानो धोविचराले, सपनाकै गुँड
पिङ खेल्छन सन्तती
चचहुई चचहुई,
अर्का हाँगामा उन्मुक्त
देखेर सबथोक दङ्ग हामी
सपनाको बोटमा फूलेका सपनाका फूलहरु
हाम्रा सपनाका फूलहरु

तर
जीवित सपनाको उचाई नाप्नुभन्दा
लमतन्न सपनाका लाशहरुको
लम्बाई नाप्न सजिलो भएरै होला
सय, हजार र लाखका चम्किला आराहरुले
फेदैदेखि, मिलेसम्म जरैदेखि
ग¥ल्याम्म ढालेर हाम्रा सपनाका रुखहरु
पार्छन टुक्रा टुक्रा र फिजाउँछन
बगरेले जसै थुप्राउँछ , निरीह थुप्राहरु

उनीहरु, हो उनीहरु
बुझ्दैछु । हाम्रा सपनाहरु
हाम्रा मात्रै होइन रहेछन्
असलमा ती त हाम्राभन्दा बढी
सम्पत्ति रहेछन उनीहरुका
हाम्रा सपना बेचेर
आफ्ना सपनाको जग हाल्ने
हाम्रा सपनाका रगतले
आफना महलको रंङ्ग भर्ने
उनै सपना दलालहरुका
उनै सपना दलालहरुका


२०६९।०९।०५
नदीपुर, पोखरा


Wednesday, October 31, 2012

The day you made me complete. :-)

A million $ smile.

Tuesday, October 30, 2012

बलात्कृत तन र मनहरु

‘‘हाडहरुका सुन्दर खम्बा, मांशपिण्डका दिवार, मष्तिष्कको यो सुनको छानो, इन्द्रिय हरुको द्धार’’ । देवकोटाको यात्री कविताको अभूतपूर्व पात्र मान्छे । बुद्धि र ज्ञानलाई वशिभूत गर्ने मान्छे । असल र खराब विचको रेखाङ्ककन गर्ने मान्छे । चेतनाले भरिएको मान्छे । दयाको प्रतिमूर्ति मान्छे । मायाको सागर मान्छे ।  विवेकको जाज्वल्यमान उदाहरण मान्छे । करुणाको मूल मान्छे । महानताको परिचय मान्छे । तर जव आफ्नै अस्तित्व आफैमा विलिन गराउँछ अनि बुद्धि र ज्ञानले मातेको मान्छे । असल र खराबलाई मिसाउने मान्छे । शुन्यतामा अडेको मान्छे । मायाको मरुभूमि मान्छे । निचताको पराकाष्ठ मान्छे । शून्य भावावेशमा पागल मान्छे । मानव जव दानव बन्दछ अनि संसारमा माया र करुणाले आत्महत्या गर्दछ । जब मानिसभित्रको माया र दया हराउँछ अनि ऊ भित्र जन्म हुन्छ घिनलाग्दो यौन पिपाशुपना र शिकार बन्दछन निरिह चेलीहरु बलात्कारको नाउँमा ।
कास्की जिल्लाको देउराली गा.वि.स. १ मा यस्तै नरपिपाशुको फेला परिन एक ७ बर्षिय बालिका । ठूलोबुबा नाता पर्ने ५२ बर्षको त्यो घिनलाग्दो यौनको प्रतिमूर्तिले जब विवेक र मानवतालाई मदिरासँगै सितन बनाएर चबायो अनि नातिनीकी उमेरकी त्यो सानि बचरीमाथि उसका गिद्धे दृष्टि खनिए । रगत बग्ने नशाहरुमा जव मदिरा बग्न थाल्यो  अनि बच्चीको निर्दोष आँखाहरुका जवानीको मादकता देख्न थाल्यो ऊ। उनका दुधे ओठहरुमा त्यस निर्दयीलाई लाली फैलिएको भान भयो र ५ रुपियाँको पासो फ्याँकेर उ तल्लीन भयो त्यस अवोध बालिकाको अस्मितालाई तोड्न आफ्नो नामर्दी पुरुषत्व लिएर । दियो निभ्यो । घाम अस्तायो  अनि घोर सन्नाटा छायो र दब्यो । त्यस वच्चीको क्रन्दन त्यही निष्पष्ट अन्धकारमा । सभ्य मानिसको समाजमा एउटी बालिकाले आफूँ नारी हुनुको अस्तित्व गुमाई । पापि पुरुषत्वले निरिह रुवाईलाई धम्कीले दवाउन खोज्यो तर दवेकै आवाजमा भएपनि बच्चीले आफ्नी आमालाई इतिहासको कालखण्डको घिनलाग्दो कथा सुनाई । सुतेको अभिनय गरिरहेको समाजले आँखा खोल्यो । अझै छाती फुकाएरै समाजमा घुमिरहेको तयस पापि पुरुषत्वले अनेकाँै नाँइनास्ती पछि स्वीकारयो आफ्नो कर्तुत र समाजले जिम्मा लगायो सम्वन्धित निकायलाई
 सुरुभयो घटनाको दोश्रो अध्याय । आफूमाथि के भएको हो ? किन भएको हो ? र कुन नियतले भएको हो ? भन्ने समेत ज्ञान नभएकी उक्त वालिकालाई बर्षा भए प्रश्नहरुका । त्यस घिनलाग्दो सत्यतालाई वालशुलभ भाषामा बच्चीले पटक पटक ठाउँ ठाउँमा बमन गर्नुप¥यो र लाचार पिताले न्यायका लागि ठाउँ ठाउँमा गुहा¥नुप¥यो । प्रमाणको भोको कानुन सोध्दैथियो ‘प्रत्यक्षदर्शी कोही छ?’ घटनाक्रम जाने बुझेका हरु अवाक भए । आफन्तीजन अवाक भए । कुनै गुप्ती कोठामा बलजफ्ती गरिने बलात्कार जस्तो जघन्य अपराधकोे प्रत्यक्षदर्शी पेश गर्न नसकेकोमा । शायद उनीहरुको मष्तिष्कमा यस हास्यास्पद प्रश्नको उत्तरका लागि शब्द नै थिएनन् वा उत्तर दिने जाँगर ।  न्यायका लागि प्रशासनको ढोका घच्घचाउन गएका आफन्ती र पिडितका पिताले जिम्वेवार अधिकृत वाट उल्टै खप्की खाएर यस्तो सामान्य घटनाको वारेमा बढी सोधपूछ गरेको अभियोगमा ! हुनसक्छ उक्त जिम्मेवार अधिकारीले अपराधी र अपराधीका वीचमा धेरै समय विताएकाले उसलाई यो सामान्य घटना लग्यो होला तर के वलात्कृत त्यो ७ वर्षकी बालिकाको लागि यो सामान्य घटना हो र ? छोरीको वर्तमान खुसी दिन नसकेको पीडाबोधले छटपटिएका पिडितका ती आर्थिक, सामाजिक तथा शैक्षिक रुपले विपन्न पिताका लागि आफ्नी छोरीको भविष्यको स्र्विणम सपना कुठाराघात भएर उसको अस्मिता लुटिनु समान्य घटना हुन सक्छ र ? दिनदहाडै विवेक र करुणाको सामाजिक हत्या भएर त्यस बालिकाको जिन्दगी र पवित्रता माथिको नाङ्गो ताण्डब समाजका लागि सामान्य घटना हुनुसक्छ र ? मान्छेले मान्छे हुनुको धर्म भुलेको त्यो कालो दिन कुनैपनि हालतमा सामान्य घटना हुनै सक्दैन ।
घटनाको तेश्रो अध्याय सुरु भयो अदालती कारवाहीबाट । कहिले ‘वयान लिने’ त ‘कहिले साक्षी वकाउने’ प्रक्रिया स्वरुप ती पिता, वच्ची र आफन्तले धाइरहनुप¥यो प्रशाशनिक निकायमा । विहान वेलुकी खाने सामल नभएर रन्थनिएका पिडितका पिता लगभग दिनहुँ जसो सदरमुकाम भन्दा ३५ कि.मि टाढा रहेको आफ्नो घरबाट कार्यालय सम्म आउने गाडीभारा खोज्नमै सिङो विहान गुर्जादथे । कसैको घरमा दुई दिन मजदुरी गरिदिने शर्तमा कसैले दयाले दिएको रुपैयाँले वसभाडा तिरेर उनले खोज्न हिँडेको न्याय घरीघरी उनलाई गलाको पासो झैँ लाग्थ्यो । आज अन्तराष्ट्रिय वाल दिवस । देश आज वालदिवस मनाउन व्यस्त होला । कति कार्यक्रमहरु होलान । कति वग्रेल्ती तथ्याङ्क सहितका रिपोर्ट उन्मोचन हुदै होलान । आफूलाई वालअधिकारकर्मी भन्ने ठूला ठूला नेता अनि हाकिमहरु वालअधिकारको क्षेत्रमा उनिहरुले गरेको प्रगति सुनाउदा सुनाउदै र सभा सम्बोधनमै व्यस्त होलान तर एउटा फरक यर्थाथ यस्तो पनि छ । घरैपिच्छे खुलेका गै.स.स÷अ.गै.स.स र सदरमुकाममै रहेका मानवअधिकारवादी आयोग र जिल्ला वालकल्याण समिति समेत न्यायका लागि पहल गरिदिन र खवरदारी गरिदिन अनुरोध गर्न  पछि परेनन् पिडित वालिकाका पिता तर सायद ती सबै धनीहरुका लागि मात्र थिए वा उनको त्यो घटना ती संस्थाहरुलाई पनि जिम्मेवार प्राप्त अधिकारीलाई झै सामान्य लाग्यो थाहा भएन । जिल्ला वाल कल्याण समितिवाट ‘आफू सूचना लिने र तथ्याङ्क राख्ने ठाउँ मात्र भएकाले केही गर्न नसक्ने’ ओठे जवाफ भेट्यो पिडितको जाहेरी लिएर गएको आफन्तले । राष्ट्रिय मानवअधिकार आयोगले पनि यो घटना छानवीनका लागि आफ्नै मातहतको कोही कर्मचारीलाई जिम्मा दिने वचन दिएको थियो । शायद उहाँ अझै पनि निरीक्षण र निगरानी ग¥दै हुनुहोला । पिडितका आफन्तीले भने उहाँको निगरानी र निरीक्षणको प्रत्याभूति गर्न पाएका छैनन् । चारैतिरबाट नैराश्यता र असहयोगको ज्वालाले रन्थनिएका पिडित बालिका, परिवार र आफन्तजनलाई अनौपचारिक क्षेत्र सेवा केन्द्र (इन्सेक) का टंक खनाल र महिला मानवअधिकारवादी आयोगका तर्फबाट शवनम शर्माको सहानुभुतीका शब्द घटनाप्रतिको चासो र सामान्य सहयोग पनि मरुभूमिमा मरुद्यान भेटेसरह भयो ।
घटनाको चौथो अध्यायमा प्रतिवादीका तर्फबाट कानुनविद वहस गर्दै थिए । पिडितको घर नजिकैको बाटोको विवादका कारण र पुख्यौली रिसीविलाई आधार बनाएर झूट्टा आरोपमा फसाउनका लागि नावालक बालिकालाई हतियार बनाएर पेश गरेको जिकिर गर्दै प्रतिवादीका वकिलले अदालतमा वहस गरिरहँदा मानवता र सत्यतामाथि अर्को मौन वलात्कार भइरहेको महसुस भइरहेको थियो । न्याय खोजिरहेका पिडितका आफन्तका लागि कानुनु आशाको झिनो दियो थियो भने प्रतिवादीका तर्फबाट वहस गरिरहने वकिलका लागि फगत एउटा पेशा । जब आशाको दियो पेशाको तोडमा परेर बल्नु र निभ्नुको दोसाँधमा रहेको थियो  तव अन्धकारदेखी डराएका पिडित वालिका तथा आफन्तीजन सम्पूर्ण श्वासप्रस्वास रोकेर निर्णयको प्रतिक्षा गरिरहेका थिए । सम्माननीय अदालतले अभियुक्तलाई पुर्पक्षमा राखेर अनुसन्धान गर्ने फैसला सुनायो र पिडित वच्ची र आफन्तीजनले न्याय पाएको कथन सुनियो । घटनाको क्रम अहिलेलाई यहिँ पूर्णविराम लाग्यो ।
आज अन्तराष्ट्रिय वाल दिवस । देश आज वालदिवस मनाउन होला । कति कार्यक्रमहरु होलान । कति वग्रेल्ती तथ्याङ्क सहितका रिपोर्ट उन्मोचन हुदै होलान । आफूलाई वालअधिकारकर्मी भन्ने ठूला ठूला नेता अनि हाकिमहरु वालअधिकारको क्षेत्रमा उनिहरुले गरेको प्रगति सुनाउदा सुनाउदै र सभा सम्बोधनमै व्यस्त होलान तर एउटा फरक यर्थाथ यस्तो पनि छ ।  अभियुक्त त कठघरामा पुर्पक्षका लागि थुनामा छ तर ति पिडित वालिकाले जानुप¥यो त्यही समाजमा । उनको सिङो भविष्य उनका अगाडि छ । अनि अगाडि छन चोर औलाले उनलाई इंकित गरेर उक्त बलात्कारको घटनालाई चाख मानेर सुन्ने र सुनाउने समाज । टोल छिमेकमा गफ गर्ने एउटा नया मसाला थपिएको छ । समाजमा उनले नयाँ उपनाम पाएकी छन् ः ‘बलात्कृत बालिका’ र उनका पिता तथा परिवारले नयाँ परिचय ‘बलात्कृतको परिवार’ । विवेकशून्य पुरुषत्ववाट त उनी एकपटक शारिरिक बलात्कारमा परिन तर समाजबाट आज र भोलिसम्म उनको मानसिक बलात्कार भइरहने छ । छोरीलाई न्याय दिलाउनका लागि विभिन्न ठाउँमा कानुनी सल्लाह र अन्य सुझाव खोज्दा खोज्दै  पिडितको परिवार अझ आर्थिक भारमा पेलिएको छ । हिजोसम्म थाप्लोमा ऋण मात्र थियो तर आज बलात्कृत सन्तान, ऋणको भारी,  र वरिपरिबाट घुरेर हेर्ने दर्जनौँ आखाँहरु उसको जिन्दगीको हिस्सा बनेको छ । के पिडितले पाउने न्याय यही हो ? के त्यस जघन्य अपराधगर्ने अपराधीको पञ्जामा उनी पर्नु  उनको दोष थियो ? के अपराधीलाई कठघरामा पु¥याउने वित्तिकै ति वलात्कृत चेलीहरुले मोक्ष प्राप्त गर्दछन् ? भोली समाजमा उनको स्वभाविक रुपले बाँच्न पाउने अधिकारको सुरक्षा हुन्छ ? न्यायका लागि प्रत्येक गै.स.स र अ.गेंै.स.स. का पछि लागेर ढोका ढक्ढकाउन पुगेका उनका पिता पनि पटक पटकका फोस्रा गुलिया शब्द र कुटनितिपूर्ण ओठे जवाफहरुबाट आफ्नो पुरुषत्व र बाबु हुनुको दायित्व र अस्तित्व बलात्कृत भएको अनुभव गर्दैछन् । राज्यको नागरिक भएकाले पाउनुपर्ने गास, बास, कपास र सुरक्षाको अधिकारको त कुरै छोडौँ अन्याय पर्दा समेत राज्यको सम्बन्धित निकायले देखाएको उदासीनताले उक्त बच्ची, परिवारजन र आफन्तीजन राज्यबाट बलात्कृत भएको महशुस गरिरहेका छन्् । जवसम्म राज्यको यो वर्गले यस्ता संवेदनशील घटनाहरुमा संवेदनाको महशुश गर्ने अवसर पाउँदैन, सहानुभुति र सहयोगका दुई शब्द समेत भेट्दैन, जव पिसिइन्छन ती चेलीका रुवाइहरु कानुनको जाँतोमा, जबसम्म कानुनु मागिरहन्छ बलात्कारको प्रत्यक्षदर्शी तवसम्म प्रत्येक चेली  र उसका परिवारजनले वार वार बलात्कृत भइरहनेछन र हामी सबै हेरीरहनेछौ बलात्कृत तन र मनहरुलाई मूक दर्शक बनेर ।
‘‘मान्छे जब मर्दछ , तव केही बोल्दैन
मान्छे जव मर्दछ तव केही सोच्दैन
नसोच्दा र नबोल्दा मान्छे मर्दछ । ’’
                                                – वर्तेल व्रेख्त

आन्तरिक मुल्याङ्ककन प्रणालि र हुलहरु

स्नातकोत्तर तहमा शैक्षिक बर्ष २०६३÷०६४ बाट लागु गरीएको २०% को आन्तरिक मुल्याङ्कन प्रणालि शैक्षिक बर्ष २०६६ देखी लागु हुने गरी त्रि.वि ले खारेजी ग¥यो । खारेजीका पछाडी त्रि.वि. संग आफ्नै कारणहरु थिए । सेमेष्टर प्रणालिका लागि मात्र आन्तरिक मुल्याङ्कन उपयुक्त हुने ठहर गरेकाले अन्य बार्षिक रुपमा परीक्षा दिने विषय र तहमा आन्तरिक मुल्याङ्कनको औचित्य नरहेकाले हटाउनुपरेको उपकुलपतिको निष्कर्ष थियो । बिषयशिक्षकलाई धम्की, मनपरेका आधारमा अंक दिने चलन, परिक्षामा सामेल नै नभएपनि अंक पाउनुपर्ने विद्यार्थीहरुको माग र परिक्षा मर्यादा परिधिभित्र नरहेकाले आन्तरिक मुल्याङ्कन प्रणालिमा ‘मुल्याङ्कन’ भन्ने शब्दकै उपहास भएकाले हटाउनका लागि सिफारिस गर्नुपरेको तर्क थियो प्राध्यापकहरुको । जे होस् । त्रि.वि ले निर्णय ग¥यो । एउटा कदम चल्यो । क्रिया भयो । बैज्ञानिक न्यूटनको चालको सिद्धान्त कसरी गलत हुन सक्थ्यो र ? प्रत्येक क्रियाको विपरीत प्रतिक्रिया भनेझै विद्यार्थीहरुको तर्फबाट पनि प्रतिक्रिया सुरु हुनु स्वभाविक नै थियो । त्रि.वि.को आंगीक क्याम्पस पृथ्वीनारायण क्याम्पसमा पनि ज्ञापनपत्र बाट सुरु हुँदै अन्तरक्रिया को क्रमसम्म पुगेको प्रतिक्रियालाई जव क्याम्पस प्रशासनले ले सुनुवाई गरेन अनि प्रतिक्रियाले एउटा उचाई थप्यो तालाबन्दिबाट । आफ्नो हकप्रति सचेत विद्यार्थीले पृथ्वीनारायण क्याम्पसका आर्थिक प्रशासन तथा स्नातकोत्तर कार्यक्रम सञ्चालनमा अवरोध पुग्ने गरी तालाबन्दी गरिदिए । तालाबन्दी पछि क्याम्पसमा एक किसिमको सन्नाटा थियो । कक्षाहरु यथावत रुपमा चलिरहेकै थिए ।
त्यसैविच श्रावण ३२ गते आइतबार विहान विद्यार्थीहरुले मेसो पाए, क्याम्पस प्रशासनले विद्यार्थीहरुको मागको सम्बोधन नै नगरी एकतर्फी रुपमा सल्लाह नै नगरी ताला फोरेर काम कारवाही अगाडि बढाएछ । क्याम्पसको कुनै बाध्यता थियो वा विद्यार्थीको शक्तिको मापन गर्ने खोज्दैथियो क्याम्पस प्रशासन त्यो उसैलाई थाहा होला तर तालाबन्दी गरेर मागको सम्बोधनका पर्खाइमा बसेका विद्यार्थीहरु क्याम्पसको हेपाहा प्रवृत्तिले क्रुद्द बन्दै थिए । आफ्नो माग पुरा हुनु त कता हो कता अझ उल्टै एकचोटी सहमती पनि लिने काम नगरी ताला फोडेर काम सुचारु गरेको क्याम्पस प्रशासन प्रति विद्यार्थीहरु क्रुद्ध हुनु स्वभाविक थियो । विद्यार्थी विस्तारै जम्मा हुदै थिए । जब विद्यार्थी जम्मा भए अनि त्यो विद्यार्थीको जमात एक्कासी हुल मा परिणत भयो । विद्यार्थीको सिमा मा रहदा विद्यार्थी संयम थियो । ठिक र गलतको विचार गर्दै थियो तर जब त्यो प्रत्येक सचेत तथा संयमित विद्यार्थी हुलको हिस्सा बन्यो अनि वि¥स्यो उसले अनुशासनका पाठहरु, भुलिदियो सिमारेखाहरु र छरपस्ट भयो उसको ‘डाइनोसियन’ प्रवृत्ति क्याम्पसको प्रशासन भवनमा रहेको सुचना पाटी र संगै रहेको क्रियटिभ युथ फोरमको ‘क्रियटिभ कर्नर’ नामक पत्रिका प्रकाशन गर्ने पाटीमाथि । उचालिइए ति पाटीहरु अनि बस आन्तरिक मुल्याङ्कनको आक्रोश र क्याम्पसको तालाफोडाईको विचमा बज्रीयो त्यो विचार, भावना अनि अभिव्यक्तिको प्रयास ‘क्रियटिभ कर्नर’
 विशुद्ध गैरराजनैतिक भावनाबाट प्रेरीत भएर यूवा विद्यार्थीको भावना र सृजनालाई उजागर गर्ने तथा यूवा पिँढीको साझा सवालमा उत्तिकै उत्साहजनक सहभागीता र सचेतता जनाउने उद्देश्यले स्नातक तहमा अंगेजी विषय लिने केही साथीहरुको प्रयासबाट ठाकुरप्रसाद बस्ताकोटीको संयोजकत्वमा आजभन्दा करीब ४ बर्ष अगाडि पृ ना क्याम्पसको हातामा क्रियटिभ युथ फोरमको जन्म भएको थियो ।  स्थापना कालदेखिनै तत्कालिन क्याम्पस प्रमुख दिलबहादुर क्षेत्री तथा अंगेज्री विभाग का प्राध्यापक राजेन्द्र चापागाईको सल्लाहा ले आफ्ना कदमहरु अगाडि बढाउँदै आइरहेको क्रियटिभ यूथ फोरमले भू.पू क्या.प्रमुख पशुपतिनाथ तिमिल्सेनाको कार्यकालमा समेत उहाँबाट अमुल्य सहयोग, सुझाव र सदभाव पाइरहयो ।   विभिन्न पर्चा र पोष्टर टाँसेर विरुप बनाइएको प्रशासन भवनको भित्तामा यूवा विद्यार्थी साथीहरुको सिर्जना र अभिव्यक्तिलाई उजागर गर्ने हिसाबले एउटा अलग्गै सुरुवात स्वरुप द्धैमासिक रुपमा उक्त क्रियटिभ यूथ फोरमले चित्रकला, लेखरचना, अन्र्तवार्ता र अन्य विधाहरुलाई एकैठाउँमा समेटेर ‘क्रियटिभ कर्नर’ नामक पत्रिकाको प्रकाशन पनि गरिरहेको छ । उक्त फोरमले पछिल्ला दिनहरुमा अन्य विषयका साथीहरुसँग सामञ्जस्य गरी रचनात्मक कार्यका लागि यूवा विद्यार्थीहरुको भावनालाई समेटीरहेको तथा सचेतना जगाइरहेको थियो । यसरी सिर्जना र रचनाको विउ रोपेर भर्खरै अंकुरण भएको उक्त कर्नरलाई स्नातकोत्तर तहमा अध्ययनरत हाम्रै साथीहरुले गरको उक्त विरोध प्रदर्शनका क्रममा जम्मा भएको हुलले एक्कासी प्रहार गरेर घाइते तुल्याइदियो । उक्त ‘क्रियटिभ कर्नर’ लाई आक्रमण गर्ने वा त्यसका अवशेषलाई ध्वस्त पार्ने त्यस हुलको कुनै सुनियोजित षडयन्त्र थिएन होला तर क्याम्पस प्रशासन संग आक्रोशित हुलको पाइतालामुनी विद्यार्थीहरुको सिर्जना र अभिव्यक्तिको त्यो अंकुर ‘क्रियटिभ कर्नर’ मासिनु हुन्थ्यो र ?
 क्याम्पस प्रशासनले जे ग¥यो त्यो गलत थियो । विद्यार्थीहरुले लगाएको ताला विना सहमती खोल्नु हुदैनथ्यो । सधै राजनीतिमा रम्ने विद्यार्थीहरुको भिड यसपाला गैरराजनैतिक मुद्धा लिएर विशुद्ध विद्यार्थीको हकहितका लागि संघर्ष ग¥दै थियो । स्नातकोत्तर तहको विद्यार्थी भएको नाताले उक्त आन्दोलमा मेरो पनि सहमति छ । त्रि.वि.ले आन्तरिक मुल्याङ्कन प्रणालिलाई व्यवस्थित गर्नु सक्नुपर्दथ्यो । विद्यार्थीको मागको आधारमा नभई गुणस्तरको आधारमा अंक दिने प्रणालि बसाउन सक्नुपर्दथ्यो । आफुले व्यवस्थित गर्न नसकेपछि पुरै प्रणालि नै ठिक छैन भनि आन्तरिक मुल्याङ्कन प्राणालि हटाएर अगाडि बढ्न खोज्नु केवल ‘अष्ट्रीच’ ले समस्या पर्दा वा शत्रु आउँदा आँखा चिम्म गरेर बस्नु जस्तै हो । आफ्ना कमि कमजोरीले गर्दा विद्यार्थीको उज्वल भविष्यसँग खेलवाड गर्ने हक त्रि.वि. लाई छैन । यो कुरा त्रि.वि. प्रशासनले पनि स्वीकार्नुपछ । तर सचेत विद्यार्थीहरु आक्रमक हुलमा परिणत हुनु जायज थियो र ? जब व्यक्ति हुल बन्दछ अनि समाप्त हुन्छ सिमारेखा उसको व्यक्तिगत अस्तीत्वको । सकिन्छ उसको विचार, उसले त्याग्द आफु हुनुलाई र स्विकार्दछ भिडको तेज, जोश र गतिलाई । जव सामान्य व्यक्ति भिडको सम्पर्कमा पुग्दछ, रगत बग्ने उसको नसाहरुमा जोश र उन्मादका लहरहरु तरंगीत हुन्छन्। आणविक अस्त्रझै उ बन्दछ रापिलो अनि उसका अङ्ग उसैका काबुमा रहँदैनन् । मष्तिष्कले अर्धचेतन अवस्थामा साथ दिइरहेको हुन्छ अनियन्त्रित उसका हातहरुलाई, खुट्टाहरुलाई अनि बस् भिडले देखाउँछ तागत । सभ्यताको कठघरामा सबैभन्दा माथि रहेको मानवचोलाको पनि चरमोत्कर्षमा रहेको ज्ञानी विद्यार्थी बर्ग जव यहि भिडमा परिणत हुन्छ अनि शुरु हुन्छ असलि ताण्डब । अज्ञानी त अज्ञानले गल्ती गर्छ तर जब ज्ञानी नै ज्ञानको तेजलाई भिडभित्र दबाएर सिर्जना र कलामाथि धावा बोलिदिन्छ अनि मुकदर्शक हुनुसिवाय अन्य विकल्प रहदैन् रहेछ ।
 गलतकामको विरोध गर्नुपर्दछ । यो शास्वत सत्य हो । तर विरोधको स्वरुप र लक्ष्य निर्धारित हुनुपर्दछ । के का लागि विरोध र को प्रति लक्षित भन्ने चुरो बुझेरमात्र विरोधका लागि उठनुपर्दछ । देशविकास र भविष्यको स्वर्णीम सपना र आकांक्षा बोकेका हामी स्नातकोत्तर तहमा अध्ययन गर्ने विद्यार्थीहरुको भविष्यमाथि खेलबाड गर्न कुचेष्टा त्रि.वि प्रशासनले पनि नगरोस र हामि विद्यार्थी पनि विरोध गर्दा विद्यार्थी रहेर नै विरोध गरौ न कि भिडमा परिणत भएर । एउटा नराम्रो कामले अर्का नराम्रो कामलाई ‘जस्टीफाई’ गर्न सक्दैन । सबैलाई चेतना भया ।

सलाम सुन्दर नारीहरुलाई !

एउटा बालकका लागि सबैभन्दा पहिले नारीको परिचय भनेको आमा हो । उ आमा नामक नारीको कोखबाट यस धर्तिमा पर्दापण गर्दछ र त्यसपछि बिभिन्न चरणमा विभिन्न रुपमा उसको जीवनमा नारी हरुको प्रवेश हुन्छ । ममतामयि तथा वात्सल्यले ओतप्रोत महिलाको रुपमा उसले पाएको नारीको परिचयमा अझ बढि विशेषणहरु थपीन्छ । बढ्दै गर्दा उसको जिवनको परिदृष्यमा दिदी बहिनीको प्रवेश हुन्छ । अनि उसले स्नेह बुझद्छ । संगै खेल्ने साथी संगीको रुपमा नारीको प्रवेश हुँदा उसले सहयोग र सदभाव बुझद्छ । गुरुआमाको रुपमा नारीको प्रवेश हुँदा उसले ज्ञान, विचार र विवेक बुझद्छ । हुर्कदै गर्दा जिवनसंगीनीको रुपमा नारीको प्रवेश हुँदा उसले आड, भरोसा, हेरचाहा, माया र आत्मीयता बुझद्छ अनि छोरीका रुपमा उसको जिवनमा नारीको प्रवेश हुँदा वात्सल्यता र सामिप्यता बुझद्छ । यसरी पुरुष नारीको विभिन्न परिचय बोकेर बाँचिरहेको हुन्छ । हुनत हामीकहाँ नारीको परिचय का रुपमा रुप्।वती, सुन्दर, सहनशील, कोमल, दयावान अझ धेरै विशेषण हरु प्रयोग गर्ने गरिन्छ र ति मध्ये सुन्दरतालाई नारीको प्रमुख गुणका रुपमा लिने गरिन्छ । नारी सुन्दर हुन्छिन र सुन्दरता नारीको प्रमुख सम्पति पनि हो । इतिहास साक्षि छ नारीको रुप र सुन्दरताले विभिन्न समयमा भयंकर  परिवर्तनहरु तथा युद्धहरु अनि छलकपट र बेइमानीहरु जन्माएका छन् । चाहे त्यो हाम्रो पुर्विय सभ्यता होस वा पश्चिमी सभ्यता ।  ग्रिक र ट्रोय विचको भयंकर युद्धका पछाडी एफ्रोडाइट र हेलेन , आफ्नै कुलको विनाश हुने गरी भएको महाभारत युद्धका पछाडि सुन्दर द्रौपती र उनको रुप अनि त्रेतायुगका महापुरुष रामचन्द्र र लंकापति रावण विच भएको युद्धका पछाडि सिता । नारीको तिलस्मी रुपले  जब पुरुषलाई बशिभुत गर्दछ अनि  पुरुष बहादुर भएर विभिन्न साहसिक काम गर्ने गर्दछ भने नीरीह भएर अचेतन मनले भयंकर डरलाग्दा र विनाशकारी काम गर्न पनि पछि पर्दैन् ।
आज २१ शताब्दीमा आइपुग्दा सुन्दरता हेर्ने आँखा र बुझने मन अनुसार फरक पर्छ भन्दै आजको मानिस भौतिक सुन्दरताको पछाडि  दौडिरहेको छ । सुन्दरता भनेको  खाली बाहिरी आडम्बर र चमकधमक भनेर बुझिन थालिएको छ । अनुहार छोपिने गरी बेहीसावसंग दलिएको पाउडर र क्रिम, ओठभरी दलिएको रंगीविरगंी लिपिष्टीक, आखाँ माथि र तल दलिएका विभिन्न सौन्र्दय प्रशाधनका बस्तुहरु, विभिन्न प्रविधि लगाएर तन्काइएको कपाल , अर्धनग्न शरीर र बनावटी खिस्स हाँसो आज सुन्दरताको परिभाषा बनेको छ । सुन्तलाको सार भनेको स्वाद हो । त्यसभित्रको रस हो । सुन्तलाको प्रयोगले मानिसको स्वास्थ्यमा दिने फाइदा हो । सुन्तलाको बोक्रा हेरेर बोक्राको रंग हेरेर सुन्तलाको फाइदा र स्वाद तौलिनु मुर्खता मात्र हो । हामी हिजोआज पहेलो सुन्तला राम्रो । हरियो सुन्तला राम्रो, ठूलो सुन्तला राम्रो , सानो सुन्तला राम्रो भनेर सुन्तलाको आकार प्रकार र रंगमै भुलिरहेका छौ ।  कस्तो विडम्बना आजकल चिसो बुझन, शितलताको महशुस गर्ने र ताजगीको अनुभव गर्ने कोकाकोला चाहिने भैसकेको छ । चिसो भनेकै कोकाकोला भन्ने संस्कृतिमा हुर्किएको आजको मान्छे ले सुन्दरता भनेकै फेयर एण्ड लभ्ली भनेर बुझदा अचम्म मान्नु पर्दैन । दैलो पिच्छे खुलेका व्युटि पार्लरमा पसेर अनुहारका छाला तन्काउदैमा वा चाउरीपनालाई घटाउन रिंकल फ्रि क्रिम क्रिम दल्दैमा सुन्दर भइदैन । भौतिक सुन्दरता र शारीरिक आर्कषणलाई सुन्दरता भनेर बुझन थालिएको यो परिप्रेक्ष्यमा अब सुन्दरताको परिभाषा परिवर्तित हुनु अत्यन्तै आवश्यक भएको छ । नारी मृग नयनले होइन असल चिन्तनले राम्री हुन्छीन, बान्की परेको शारिरीक बनोटे होइन दृढ अठोटले आर्कषक हुन्छिन , लामो केशले होइन उनका कामले समाजमा दिएको असल सन्देशले उनको सुन्दरतामा सुगन्ध थपेको हुन्छ । सुन्दर मन, मेहनती हातहरु, क्लिष्ट विचार, सकारात्मक सोच र दृढ अठोट भएका नारीहरु को पौरख छरिनुपर्दछ, विचार बाडिनुपर्दछ, सोच प्रशारित गरिर्नुपर्दछ, विचारले विचार जन्माइनुपर्दछ अनि बल्ल सुन्दरताको कसीमा ति नारीहरुको सुन्दरता खरो उर्तने गर्दछ । सुन्दर नारीको खोजीमा ऐश्वर्या राय, एन्जिलना जोली र व्रिटनी स्पेयर्सको नाम जप्ने गरेको धेरै भयो अब त हामैै टोल छिमेकमा र समुदायमा विशिष्ट योगदान दिएर सबैको प्रेरणाका श्रोत बनेका नारीको सुन्दरताको प्रशंसा गरिनुपर्दछ । एच.आई.भि , एड्स अनि मृत्यु भन्ने समाजमा ब्याप्त धारणालाई एच.आई.भि, एड्स र जिवन  भन्ने नयाँ धारमा बगाएर आँकुरा भिलेजमा रहेर जिन्दगी संक्रमितको उद्धारमा लगाउने लक्ष्मी अधिकारी र महिला मञ्चमा रहेर काम गर्ने संक्रमितद्धय क्रमशः  लक्ष्मी अधिकारी र मिनाकुमारी श्रेष्ठको बैचारीक सुन्दरता र सेवाभाव कुनै सुन्दरीभन्दा कम छैन । हरियोखर्क अस्पतालमा रहेर लामो समयसम्म कुष्ठरोगीको सेवा गर्ने यशोदा राजभण्डारी र गरिब तथा विपन्न महिलालाई व्यवसायिक तालिम प्रदान गरेर सबल बनाउने महिला शिप व्यवसायीक तालिम केन्द्रकी  रामकली खड्काको सुन्दरताको तुलनामा अरु कोही रुपवति कहलीएकी सुन्दरी आउन सक्छिन र ? पर्यटन प्रवद्धनको क्षेत्रमा  काम गर्नें लक्की क्षेत्री वा बर्षौ देखी रातो रंग सङ्ग सम्बन्ध छाडेका एकल महिलाको रातो रंगसंग सम्बन्ध गास्न पहल गर्ने प्रमिला तझ्या, नारी सेवा केन्द्र मार्फत नारीको बृहत्तर हितका लागी काम गर्ने उषा बरुवाल वा खेलमार्फत राष्ट्रको गौरव र कृति बढाउन सफल मञ्जु गुरुङ्ग, साहित्यसेवामा अग्रसर सरस्वती श्रेष्ठ ‘प्रतिक्षा’ वा  पत्रकारीता मार्फत समाजमा सचेतना र सु–सन्देश फैलाउन क्रियाशिल दुर्गा भण्डारी अनि रिता गुरुङ्ग यि सबैको मानसिक सुन्दरता, नारीजाती र सम्पूर्ण समाज अनि राष्ट्रसेवाको दृढ अठोटले उनीहरुलाई विश्वका कुनै सुन्दरीभन्दा कम बनाएको छैन ।  समाज रुपान्तरणका लागि असल सन्देश फैलाउने हाम्रै टोल छिमेकमा लुकेर रहेका समाज र राष्ट्रको सर्वपरिहितमा खटेर लागीरहने यि तथा यस्तै अन्य सुन्दर नारी आकृतिहरुलाई बाहीर ल्याएर उनीहरुको क्षमताको कदर गरिनुपर्दछ । संसारलाई देखाइनुपर्दछ कि बास्तवमै सुन्दरताको सहि अर्थ यो हो । अनि उहाँहरुको योगदान र सेवाभावले क्षणिक भौतिक सुन्दरतालाई महान ठानेर सांसारिक दौडमा दौडिरहेको आजको युगको मानिसमाझ चेतना फैलियोस । १०० अन्तराष्ट्रिय नारी दिवसको शुभकामना । अनि सलाम यी तथा यस्तै बिचार, कर्म र सेवाका धनि सम्पूर्ण सुन्दरीहरुलाई । सुन्दर नारीहरुलाई ।

अन्तरमनको यात्रा, जगदीशज्यू र म


आत्मीय जगदीश घिमिरेज्यू
प्रेम,
 सम्बोधन गर्नका लागि माथिका शब्दहरूनै पाएँ र यसैको प्रयोग गरे । उमेरले तपाँइभन्दा ४० बर्ष कान्छो भएकाले सम्बोधनको शब्द अरुनै केही हुनुपर्ने हो । दाजु भनौ भने यो उमेरको ठूलो फडकोले मलाई अलि असजिलो तुल्यायो । बुबा भनौ जस्तो लाग्यो तर यही वैशाखमा पिताजीको देहान्त भएको पीडाले निसासीयको म, माइलोमा धारण गरेर ओछयानको मुनि राखेको टेलिभिजन जस्तै हातैले छुँला जस्तो मृत्युको तस्बीर देखेको मानिसलाई फेरी त्यही शब्दले सम्बोधन गर्न र पुर्नजागरण गरेको थोरै समयमा फेरी गुमाउने शक्ति नभएकाले त्यो शब्द पनि सूचीबाट हटाउन पुगेँ । हजुरबुबा भनेर सम्बोधन गर्ने पनि सोच बनाएको हुूँ तर पुस्तकको अन्त्यमा छापिएको तस्वीर र त्यसैको साहाराले मेरो मानसपटलमा मैले बनाएको मानचित्रमा जगदीश घिमिरेको त्यो रुप पनि त्यती उमेर पाकेको आकृति नरहेकाले त्यो शब्दलाई पनि मेरो कलमले नकार्याे । अंकल भनेर सम्बोधन गर्नका लागि तपाइकै शब्द र वर्णनले फिरङ्गीको बोली बोल्न पनि दिएन ।
जुन हावा थियो मित्र पोल्दा जंगल अग्निको
त्यै गर्छ दीपको नाश, निर्धाको मित्र हुन्छ को ?
(पन्चतन्त्र ः अनुवाद लेखनाथ पौडयाल, अन्तरमनको यात्रा –१९३)
न जंगल पोल्ने तपाईको रोब हुँदा म तपाँइको जीवनमा हावा हुन सकेको थिएँ वा भएँ र न तपार्इँ दीप हुँदा नाश गर्ने प्रयास मात्र पनि गर्न सक्छु । मित्र हुनलाई उमेर, लिङ्ग र स्तरले फरक पार्देैन भनेर जति कुरा गरेपनि म भित्रको म ले तपाईलाई मित्र भनेर सम्बोधन गर्न अधिकार र अनुमती दुवै दिएन ।
 आत्मीय शब्दमा पनि आपत्ति जनाउने ठाउँ छ । डेढ दुई सय पान्नाको आत्मालाप पढेर र तस्वीर हेरेर पनि कहीँ आत्मीय लेख्न पाइन्छ भनेर कसैले मलाई प्रश्न ग¥यो भने मसँग त्यस मानिससँग मुठभेड गर्नका लागि कुनै तर्क छैन् । तर्क पेश गर्नका लागि न म उसको अगाडि प्रस्तुत हुन नै चाहन्छु  तर मेरो हृदयले र आत्मालापका प्रत्येक पानाहरूले यी शब्दहरूनै मेरा लागि सृजित गरिदिए र म त्यही शब्दरुपी भेट लिएर पत्र लेख्न बसेँ । रह्रयो  बाँकी शब्द ‘प्रेम’ । तपाईले त पढन छोडिदिनुभएछ तर म अझै पनि बखत जुर्दा र पुगेसम्म ओशो रजनीश का बाणीहरू सुन्छु र अनुभव गर्ने प्रयाश गर्छु । भर्खरै कुखुरे बैशको संघारमा हिंडिरहेको म र यस उमेरमा हुने प्रेम शब्दको परिभाषा र बुझाईको वीचमा मैले रजनीशको प्रेम शब्दको बुझाइको अनुभव वर्णन तथा ’पारिजातको फूल’ पुस्तकको भूमिकामा शंकर लामिछाने को पारिजातप्रतिको प्रेम उजागरका शब्दले कही कतै तंरगीत गराईदिएको छ ।
 पारिजातलाई म प्रेम गर्छु । कसो कसो एउटी वहिनी भन्दा बढी नै शायद प्रेमिका जति नै , जो सँग आत्मीय संसर्ग होओस, जो सँग यौनको सम्बन्ध तुच्छकर वा हेयकर लागोस र यदि यौनलाई नअँगालेर यदि प्रेमको (चरमसीमा) को कल्पना सम्भव छ भने मैले उसलाई गरेको प्रेमको परिभाषा त्यही मात्र हुनसक्छ । मासिन लागेको आफ्नो species को अन्तिम कडीप्रति अघिल्लो कडीको प्रेम हो यो । त्यो सँग यति आफन्ती सम्वन्ध छ कि न त प्रजनन नै सम्भव छ न त पर्याप्ती नै
(शिरिषको फूल को भूमीकाबाट शंकर लामिछाने)
त्यसैले त्यही अन्तिम कडीप्रतिको प्रेम जस्तै अन्तिम शब्द प्रेम नै मैले लेखे । मन नपरेको भए मसँग तपाईका लागि बाँकी शब्दको अभाव रहेकाले क्षमा चाहान्छु ।
 यो पत्र लेख्न बस्दा मेरा मनमा दुईवटा कुरा खेलिरहेका छन् । जगदीश घिमिरे, ठूलो लेखक, साहित्यकार, त्यति ठूलो स्तर लिएर बाँचिरहेको मान्छे, आर्थिक रुपले सम्पन्न, स्वर्ग रुपी घर (पुस्तकमा बर्णन गरेअनुसार) मायालु सन्तती, अन्तराष्ट्रिय पुरस्कार विजेता, उमेरको लगभग क्रान्तिकारी छापामार, प्रतिष्ठित संस्थानहरूमा जागिरे, ज्ञानी त्यसमाथि माइलोमाको आत्मालापले पछिल्लो समयमा कमाएको ख्याती, आदि सबैकुरा बोकेर बसेको मानिसले म जस्तो पेशाले माष्टर त्यो पनि बोर्डिङ्गको , सधँै खोक्रा आर्दश घोकाएर केटाकेटीलाई पट्यारलाग्दो गराइरहने, गृहकार्य दिएर मानसिक तनाब बढाइदिने, सुगा रटाई गराएर केटाकेटीले राम्रो अंक ल्याउदा मख्ख पर्ने र आफ्नो मातृभाषा बोल्दा अंग्रेजी बोल्न बाध्य तुल्याउन लठ्ठीले सुइँक्याउने मानिसको चिठी के खाँचाले पढ्लान ? चिठी लेखेर पठाउदा खोल्दै नखोली फ्याक्ने पो हुन की वा इ–मेल नै गरौ भने पनि जङ्क मेल सम्झेर डिलिट पो गरीदिनेहुन कि भन्ने लागिरहेको छ तर पनि तपाईले भनेजस्तै मनको वह सबैलाई कह भनेझै पढेपनि नपढेपनि पठाउन पाउनु त मेरो अधिकार हो भन्ने लागेकाले शक्ति संचय गरेर लेख्दैछु । र दोश्रो प्रश्न म के लेखिरहेछु भन्ने लागीरहेछ । म पत्र लेख्दैछु त्यस्तो व्यक्तिलाई जसको शब्दबुनाईमा एउटा यर्थाथता छ । शब्दलाई जीबन्त तुल्याईदिने जादु छ अनि जसलाई हेर्नुपर्दा मैले मेरो शिरको टोपी च्याप्प समात्नुृपर्छ । त्यही व्यक्तिको बारेमा र उसका भावनालाई तराजुमा राखेर मुल्याङ्कन गर्ने सोच मात्रै पनि म गर्न सक्दिन त्यसैले समिक्षा भन्ने शब्द उच्चारण पनि गर्नु छैन मलाई । शुद्ध पत्र लेखेको हुँ भन्ने सोचाइलाइ माथ ख्वाइदिन्छ मैले पत्र सुरुवात गरेका वाक्यहरूले । आराम छु आरामको कामना गर्दछु भनेर पत्रको सुरुवात गर्ने बानँी परेको म यही शब्दबाट पत्रको सुरुवात गर्दा कतै खिसी गरेको पो भनिठान्ने हुन कि भन्ने डरले पनि पत्र लेखेझै लागेको छैन । त्यसैले के लेख्दैछु भन्ने ज्ञान नहुँदा नहुँदै पनि मरो कलम चलिरहेको छ र यसको गतिलाई देख्दा लागीरहेछ कतै कही केही कुराले यसलाई उर्जा निश्चयनै दिएको छ । हुनसक्छ त्यो उर्जा अन्तरमनको यात्रा हो ।
 तपाईले भनेझँै आत्मलापको प्रत्येक पान्नाहरू फर्काउँदै अगाडि बढदै जाँदा उनान्सय डिग्री को तापक्रम त मेरो मनभित्र रहेकै हो तर रेलको इन्जिन चलाउन र चमत्कारी काम गर्ने बाफ निकाल्न जुन अन्तिम एक डिग्रीको आवश्यकता रहन्छ त्यो अन्तिम एक डिग्री पाउनका लागि मैले अन्तिम पातो सम्म नियालें । सायद सय डिग्री पुगेछ क्यारे । मरुभूमिका अण्डीको बोट पनि विशाल बृक्ष हुन्छ भनेझै मेरो जर्जर मरुभूमिरुपी मनमा यो सानो पत्रको अण्डी भए पनि अंकुशायो । अनि लाग्यो अझ कति यर्थाथवादी बन्न सक्छन यी जगदीश घिमिरे ।
 ‘पुसी क्याट पुसी क्याट ह्वेर ह्याभ यु विन ? आई ह्याभ विन टु लण्डन टु लुक एट अ क्वीन पुसी क्याट पुसी क्याट ह्वाट डीड यु डु दियर  ? आई फ्राइटेन्ड द लिटिल माउस अन्डर द चियर’ भन्ने बालगीतमा बिरालाले लण्डनमा पुगेर कुर्सीमुनीको मुसो देख्छ भनेझँै तपाइको विशाल अन्तरमनको यात्राको दरबारमा पनि मैले मुसो मात्रै देखेको हुनसक्छु । तपाईको सामाजिक सेवा र तासेसको वर्णनमा कताकता घमण्डको गन्ध भेटेझँै लाग्छ त कताकता एउटा देशभक्त नागरिकको छवि पनि पाउँछु । शायद आफ्नो अन्त्य नजिक छ भन्ने ज्ञान नभैदिएको भए जगदीश घिमिरे यो पुस्तक लेख्न र यत्तिकै मार्मिक वर्णन गर्ने समर्थ हुन्थें ? भन्ने प्रश्नले पनि मलाई बेलाबेलामा झकझकाउँछ । जीवन भोगाईको पूर्वाद्धको घडी भोगीरहेको म पनि आफ्नो अन्त्यज्ञान नभएकाले उन्मादमा बोलिरहेको हुनसक्छु तर क्रान्तिकारी जगदीश र समाजसेवी जगदीशका जुन दुई फरक आकृति पुस्तकमा प्रस्तुत भएको छ त्यसले मलाई र मेरो अन्तरमनलाई पनि वेस्कन हल्लाईदिएको छ । प्रत्येक दिन विहान उठ्दा जोश लिएर उठने म प्रत्येक रात सुत्नुअघि आफूलाई सिसिफस सँग तुलना गर्न पुग्छु । सिसिफस दयाको पात्र हो वा इष्र्याको पात्र आजसम्म निक्र्यौल गर्न सकेको छैन तरपनि पुस्तकमा वर्णित मृत्यूको वर्णनले मेरो अन्तरमनमा तंरगीत हुने लामा भविष्यका योजनाहरूलाई भोलिका लागि मात्र सिमित गर्न प्रेरणा दिन्छन् । भौतिकवादी संसारमा आजका लागि संघर्ष गरिरहेको म भित्र अन्तरमनको यात्राले आध्यात्मवाद तिरको मार्ग प्रस्तर गर्न लागेको कुरा स्वीकार गर्दा मलाई कति पनि लाज लागिरहेको छै्रन् । क्षणभंगुर जीवनका प्रत्येक दिनहरूलाई प्रत्येक साँझ समिक्षा गर्न बाध्य बनेको छु म  आजकल किनकी प्रत्येक साँझ नै पो मेरो जीवनको अन्तिम साँझ हो कि भन्ने तर्कना मनमा खेलिरहन्छ । यस लौकीक चोलामा प्रवेश गर्दा फिर्ती टिकट पनि संगै लिएर आएका हुन्छौ हामीहरूले । बस आजकल फिर्ति सवारीका बारेमा पनि सोच्न थालेको छु । जीवनको यो घडीसम्म आइपुग्दा धेरै उकाली ओराली काटे जंघार तरे र काँडाहरूबीच हिँडे । दुःख धेरै देखे जस्तो लाग्छ । प्रगतीपथमा आफ्ना पाइलाहरू नबढेको देख्दा जती जीवनप्रति वितृष्णा पैदा हुन्थ्यो, ती क्षणहरू आज मेरालागि उत्सवका क्षणहरू बन्दैछन् । लोकोपकारका लागि शंकरले कालकुट बिष शरीरमा लिएर हिडेझैँ जीवनभर रामेछापबासीको शंकर बनेर हिँडेका जगदीशले पनि आज माइलोमा रुपी कालकुट बिष शरीरमा लिएर हिडिरहेका छन भन्ने सोच मात्रैले पनि मेरा शिथिल नशाहरू जोशले भरिदिन्छ र सोचमा डुब्दै अवचेतन मनले दुवै शंकरलाई सम्मान गरिरहेको हुन्छु । शायद तपाँइको ठाउँमा मलाई त्यो रोग लागिदिएको भए न मसंग वल्र्ड नेर्वसको त्यस्तो महंगो जीवनविमा थियो न उपचार गर्न सक्ने खुबी त्यसैले आफ्नो मनको बह आँशुमा पोख्थेँ होला । भाग्यमानी हुनुहुदो रहेछ तपाई, कमसेकम मनका वह शब्दमा उतारेर पोख्नका लागि समय त पाउनुभयो ।
 बौदमार्गीहरू आफ्ना ढोकाका संघारमा मखनका पुतला टाँस्छन रे । दिनको ताप चढदै गएपछि जब ती पुतलाहरू पग्लेर खस्छन त्यस कुराले उनीहरूलाई याद दिलाइरहन्छरे कि यो जीवन क्षणिक छ । अनि परिवर्तन संगै बाच्न पनि सिकाउँछरे । कति बौदमार्गीहरू यसको अनुसरण गर्छन थाहाछैन तरपनि तिनै भाव बोकेर हिंडने दलाईलामाका अनुयायीहरूको चीनसंग यो झडप ठीक हो वा होइन मेरो मनज्ञानले छुट्टयाउनै सक्दैन । दलाइलामाका अनुयायीहरू आजकल दिनहूँ निर्घात कुँटिदैछन् । बुद्धका शान्तिदूतहरू मानिने उनीहरू दिनहुँजसो रगक्तामे हुँदैछन् । मानबचोला घोर पाप हो र परमेश्वर र उहाँका पुत्रको प्रार्थना र भक्तिले मात्र मोक्ष प्राप्त गर्न सकिन्छ भन्दै ज्ञान बाँड्दै हिडने ख्रिष्टिय दाजुभाईहरू पनि आफैभित्र ‘क्याथोलिक’ र ‘प्रोटेस्टेरीएन’ का नाममा मतभेद साँच्दैछन भने आफूबाहिरका प्रमुख प्रतिपक्ष भनिठान्ने इशाईहरूसँगको उनिहरूको प्रतिष्पर्धा इराक र अफ्गानीस्तानले भोगीरहेका साम्राज्यवादी आक्रमणहरूबाट स्पष्ट नै छ । ख्यातशक्रो भगाङ्गो विधुरपी मलिनो, माधवो गोपजात । वेश्यापुत्रो बशिष्ठो रतिपतिरतनु सर्वभक्षि हुताश । व्यासोमत्स्यो दरीयो लवणजलनिधि पाण्डवा जारजाताः रुद्रा प्रेतास्तीधारी त्रिभुवन विजयी कस्य दोषो नचास्ती ? (भनिन्छ इन्द्रका शरीरभरी योनी चिन्ह छन्, चन्द्रमालाई दागले छोपेको छ , श्रीकृष्ण भगवान गोठालाका छोरा हुन, वशिष्ठ ऋषि वेश्याका छोरा हुन, अग्नी सर्वभक्षी छन्, व्यास मझिनीका छोरा हुन, समुन्द्र नुनै नुनको चर्को पानीले भरिएको छ । पाण्डवहरू जारका सन्तान हुन् । त्रिभुवन बिजयी रुद्र शिवले समेत मसानको बास गर्दछन् भने दोष नभएको को छ र ? )  भन्दै हामी हिन्दुहरू पनि पुराण र माहाभारतका दोषीहरूको दोष केलाउँदै आफ्ना दोषहरू र वैगुणहरू सही हुन भन्दै ‘जस्टीफाइ’ गरीरहेका छौं । सबैले बुझेको कुरा हो मृत्यु शाश्वत छ तर पनि हामी जीवनको यो प्रतिस्पर्धामा जसरी लागिपरेका छौँ दौड जित्न, अगुवाको खुट्टा तान्न  अनि युद्धकौशल देखाउन, त्यसले हाम्रो अन्तरज्ञानमाथी नाङ्गो ताण्डब गरिरहेछ ।
 पुस्तकका पाना पल्टाउँदै जाँदा तपाईको उपचारविधिका बारेमा पढछु । किमो थेरापी देखि विभिन्न सुली नलीका उपचारपद्धती मन नलागी नलागी अगाढि बढाउँदै जान्छु पानाहरू, केही क्षण लाग्छ म कुनै प्रख्यात डाक्टरले क्यान्सर निरुपरण गर्नका लागि लेखेको उपचार पद्धतिसम्बन्धी पुस्तक अध्ययन गरिरहेको छु । जति जति अगाडि बढदै जान्छु, उती उती अझ बोझिला नलीहरू कहिले हातबाट, कहिले छातीबाट त कहिले गर्धन बाट रोपिदँै गएको वर्णन पढदा म आफै निसासिएको छु , सास फेर्न गाह्रो भएको र धेरै पटक घाँटी किक्क  भएको अनुभूति गरेको छु ।
 मधुमालतीको कथामा मधुकरले मालतिलाई फिर्ता पाउनका लागि बिष्णु भगवानको दरबारसम्म पुग्ने र ती वीचमा आइपरेका व्यवधानलाई जसरी पार गरेको थियो ठीक त्यस्तै तपाईले बर्णन गरेका आधुनिक उपचार विधिहरू पढदा र तिनको खर्चको अनुमान मात्र पनि गर्दा जगदीश घिमिरे मेरालागि दन्त्यकथाको राजकुमार संग तुलना गर्न योग्य छन जोसँग सम्पन्नता त छ तर स्वास्थ्य छैन, उपचार गर्ने झाँक्रिहरू त  प्रशस्त छन तर पूर्ण रोग निको हुने संभावना छैन, पिर र सुर्ता गर्ने राजा, रानी अनि सम्पूर्ण दरवारियाहरू त छन तर उसको आत्मा उसको छैन । उसकै शरिरमा वगीरहेको रगत उसको अधिनमा छैन् । तैपनि उ भरमग्दुर प्रयास गर्छ । आफ्ना रगतमा वगीरहेका माइलोमाका अवशेषहरूलाई निमिट्यान्न पार्न । एकदिन मर्नैपर्छ भन्ने ज्ञात हुँदाहुँदै पनि जब हामी थाहा पाउँछौ कि मृत्यु नजिकिदै छ स्वतस्र्फूत रुपमा हामी आफूभित्र जिजिविषा उत्पत्ति भएको पाउँछौं । मिल्ने भए त त्यो काल भन्ने सत्यमाथि हामी साम दाम दण्ड भेदको उपाय प्रयोग गरेर भएपनि पर सार्ने कोशिश गथ्र्याँै होला तर निरीह हामी ओल्टो कोल्टो फेर्नै नमिल्ने गरी पाइप घोच्नु परोस वा गासका गास ठिम्रा गोली चवाउनु परोस कन्दै, आर्तनाद गर्दै र गाली गर्दै अझै केही घण्टा, दिन महिना वा बर्ष पछि सार्ने प्रयास गर्छौ । चाहे त्यो जगदीश घिमिरे होस वा म, अलिक बढी बाँच्ने इच्छा हामी सबैभित्र सदैव बाँचिरहेको हुन्छ र त्यसैले हामी मान्छे होैँ  र मान्छेहुनुको अस्तित्व धानीरहेछौँ ।
 यो पुस्तक पढनुभन्दा अगाडि म निकै फ्रस्टेड थिएँ । जीवनसँग सदैव तनावग्रस्त रहन्थे । पढाई, परिवार, सम्वन्धी, जागीर, करियर, अनि छत्तीस थरी अरु समस्या र सोचले मेरो मंथीगलमा गुँड बनाएका थिए ।  जीवनको एउटा गन्तब्य खोज्न नसकेर हतास थिँए । चालक बेहोस भएपछि ढल्पलाएको जहाज जस्तो ढल्पलाएको मेरो जीवन घरी घोप्टेभिरमा ठोकीएर तहसनहस हुने भयले आत्तिन्थँे त कहिले जादुई शक्तिको पर्खाइमा स्वप्नील संसारमा कल्पनारत हुँदै विताउँथे । जीवनमा केही गर्नु छ । केही गरेर देखाउनु छ जस्तो लाग्थ्यो तर यो पुस्तक पढेपछि ती सम्पूर्ण सोचहरूप्रति हाँस्न मन लागिरहेछ मलाई । प्रत्येक दिन केही लामो भविष्यको योजना जव मनभित्र तर्जुमा गर्छु अनि फेरी शून्यवादको भूमरीमा फस्न पुग्छु । बाँचुन्जेल तेरो र मेरो, मरेपछि ढुँङ्गाको चौघेरो भनेझै स्वस्थ्यको त्यस्तो विधि पथपरहेज गर्ने तपाई  र माइलोमाको जुन अकल्पनिय निकटस्थ सम्बन्ध छ आजकल जीवन त्यतै केन्द्रित भएको छ । दोधारे भएको छु म । न ज्यान फालेर यो सांसारिक दौडमा आफूलाई होम्न सकिरहेको छु न योजनाहरूलाई सिमाबद्ध गरी तिनै योजनाहरूको चितामाथी चढेर हाँस्न सकिरहेछु  । तपाईले भनेजस्तो स्ववास्तविकतामा म के हँु भनेर एकिन गर्न गाह्रो परेको छ मलाई आजकल । म पूर्णत तपाइका भावनाहरू आत्मसाथ गरेर जीवनको अन्तिम क्षणमा तपाइँले प्राप्त गरेका ज्ञानका झिल्काहरूमा आफ्नो जीन्दगीमा छाइरहेको अँध्यारोलाई हटाउन सलेदो बाल्न पनि सकिरहेको छैन न त त्यही अध्यारोमै जीएर सुकरातले भनेझै हामीले देख्ने गरेको र भन्ने गरेको यथार्थ भन्दा दुईगुणा पर रहेको सत्यलाई नदेखेझै गर्न सक्छु । त्यसैले यो दुविधाको स्थिीतिमा आफ्नो दैनिकी कटाउन सकस परेको छ मलाई आजकल ।
 जीवनका सुनौला पाटाहरू पनि नियाल्ने कोशिस गर्छु । साना तिना प्राप्तिहरूमा पनि उन्मुक्त हाँसो हास्न खोज्छु तर मेरो हाँसो आफैलाई ढोंगी लाग्छ । ओठ लेप्राएर दाँत देखाउनुनै आजकल हाँसोको परिभाषा भएको छ मेरालागी । त्यसैले म तपाइको लेखाइका शब्दपछाडी लुकेका अनगिन्ती वेदनाहरूलाई महशुस गर्नै प्रयास गर्दछु । तपाईको ठाउँमा आफूलाई राखेर कल्पना गर्छु र खुला आँखाले तपाइको जीवन जीएको सपना देख्ने गर्छु म आजभोली । कसैको परिस्थिीतीमा ठ्याक्कै पसेर स्वंय पिडकले महशुस गर्नै जस्तो महशुस गर्ने त असम्भव नै छ र त्यो प्रयास पनि निरर्थक नै हुन्छ तरपनि यदि एव्सर्ड लाग्छ जीवन आजभोली की त्यही पागलपन भएपनि भोगेर आफ्नो यस चोलामा प्रत्येक दिन कम्तिमा एक मिनेट तपाई भएर जीउने चाहाना गर्दैछु । त्यस्तै खुसी, त्यस्तै मान, त्यस्तै प्रतिष्ठा, त्यस्तै जोश, त्यस्तै सेवाभाव, त्यस्तै सरलता, त्यस्तै आत्मीयता, त्यस्तै स्तर, त्यस्तै गौरव, त्यस्तै सिर्जना, त्यस्तै निश्वार्थता अनि त्यस्तै सुलीनली, त्यस्तै पिडा, त्यस्तै वैराग्यता, त्यस्तै नैराश्यता, त्यस्तै लाचारी, त्यस्तै भुटभुटी अनि त्यस्तै व्यग्रता । मानिलीनुस, म कम्तीमा दिनको एक मिनेट जगदीश भएर जिउन चाहान्छु र त्यस एक मिनेट भित्रका प्रत्येक सेकेण्ड, मिलीसेकेण्ड, माइक्रोसेकेण्ड र पिको सेकेण्डभित्र हजारौ पलहरू अनुभुति गर्न चाहान्छु । तपाँईलाई व्यक्तिगत रुपमा आजसम्म भेटेको पनि छैन र चिन्दीन पनि तर तपाइसँगको आफन्ती सम्बन्ध आफैभित्र मौलाउदै गएको छनक पाँउछु म । पुस्तक पढनुअघि जगदीश घिमीरे मेरालागी दयाका पात्र थिए र पुस्तक पढिसक्दा तपाई इष्र्याको पात्र बन्नुभयो । बस् । त्यही ट्रान्जीसन नै मेरालागि जगदीश घिमीरेको परिचय हो । अस्तु
उपेन्द्रप्रसाद पौडेल
कास्की, देउराली १, तुलसीटोल
हालः नदीपुर, पोखरा–३

३ ९८४६०३५५५६

ब्ल्याकेन हृवाइट वर्तमान, रङ्गीन भविष्य


पुष्पा बस्नेतजी,
नमस्कार

केही समय अघि पत्रकार विजयकुमारको कार्यक्रम 'मेरो जिन्दगी, मेरो विश्वास'मा पहिलोपटक टेलिभिजनमार्फ तपाईसँग मेरो भेट भएको थियो । एउटा अलग्गै धारमा प्रस्तुत हुने उक्त कार्यक्रममा तपार्इँ र तपार्इँको सुन्दर अभियानको बारेमा पहिलो पटक जानकारी पाएको थिएँ । त्यसबेलादेखि आजसम्मको तपाईँको यात्राका लागि तपाईँलाई बधाई र भविष्यका दिनका लागि अग्रीम शुभकामना पनि !
सम्पन्न परिवारिक पृष्ठभूमिमा जन्मेका अधिकांश किशोरीहरूले झैं २१ वर्षो उमेरमा संभवतः तपार्इँले पनि आमाबाबुले किनिदिएको स्कुटरमा नक्कल-धक्कल गर्दै  दश जोड दर्ुइ कक्षा पढिसकेर सिनेमा हल र सपिङ्गमलबाट बचेको समयमा टोफेल वा आइ.एल.टी.एस. कोर्श सकेर र्फदर स्टडीजका नाममा यु.एस., क्यानडा, यु.के. वा अष्ट्रेलिया लगायतका अन्य मुलुकका लागि भिसा प्रोसेसिङ्ग वा अन्तर्वार्ताका लागि जानुपर्ने थियो । कि भने यो उमेरमा कुनै सुन्दर र सम्पन्न नवयुवकसँग प्रेम गरेर विवाह पश्चात नगरकोट, गोदावरी वा पोखरा घुम्न जाने सपना बुन्नुपर्ने थियो । करीअरलाई महत्व दिदैं राम्रा कम्पनी र र्फममा जागिरका लागि पहल गर्ने विकल्प पनि तपार्इँ सामु थियो । कुनै सपनाको राजकुमार सेतो घोडा चढेर लिन आउँछ र म उसँग विवाह गरेर त्यही सेतो घोडामा उसको मायामा हराउँदै संसार विचरण गर्नेछु भन्ने उमेर र विकल्पहरू हुँदाहुँदै यी सबै विकल्पलाई  थाती राखेर जेलमा विभिन्न अपराध गरेर वा परिबन्दमा परेर काराबासको सजायँ भोगिरहेका आमाहरूका ती सन्ततीहरू जसले  आफूले नगरेको अपराधको सजायँ पाइरहेका थिए तिनलाई खुला हावामा ल्याएर शिक्षा-दिक्षा दिने जुन काम तपार्इँले गर्न सुरु गर्नुभयो आजभन्दा सात वर्षअगाडि, त्यसलाई म एक दुःस्हासकै रुपमा लिन्छु । जेल सजायँ दिने ठाउँ भन्दा पनि सुधार गृह हो भनेर जतिसुकै भने पनि हामी रहने समाज र हाम्रो मानसिकताले जेल जीवन बिताएर खुला हावामा निस्केका व्यक्तिलाई त हेयभावले हर्ेर्ने गर्दछ  भने जेलभित्र सजायँ भोगिरहेका व्यक्तिलाई गर्ने व्यवहार र हर्ेर्ने दृष्टिकोणको हामी सबैले राम्रैसँग अनुभव गरेका छौं या कुन ड्रि्रीको व्यवहार रहन्छ भन्ने अनुमान लगाउन सक्छौं । 'बिऊँ गुनाको बालो, दूध गुनाको बुद्धि' भन्दै सन्तानमा अभिभावकको गुण र दोषको प्रत्यक्ष प्रभाव पर्ने हुँदा अपराधीका बालबच्चा पनि आपराधिक मानसिकता भएर जन्मन्छन् वा त्यस्तै कर्म अंगिकार गर्छन् भन्ने धारणा हाम्रो समाजमा व्याप्त पाइन्छ । वा भनौं हामी सजिलैसँग चोरको छोरो चोरै भएर निस्कन्छ नि भनेर राम्रो तर्क दिएझैँ गरी खुब गौरवान्वित बन्दछौं ताता बहसहरूमा । यी सबै परिस्थितिका बीचमा ती निर्दोष बालबालिकालाई अनेकौं पर्खालहरू फड्काएर बाहिर निकाल्न तपाईलाई कति गाह्रो भयो, कति लाञ्छना खेप्नुपर्‍यो वा कति हाँसोको पात्र बन्नुभयो अझ भनांै पुष्पा बस्नेतबाट ती अबोध नानीबाबुको पुष्पा मामुसम्मको कठिन यात्रा तय गर्ने सानो हिम्मतले पक्कै सम्भव थिएन । त्यो हिम्मतको म हृदयदेखि सलाम गर्दछु ।  
जेलमा पहिलोपटक सञ्चुमाया तामाङ्गकी छोरी बाहिर लगेर पढाउँछु भनी माग्न जाँदा तपाईँको उमेर सोध्ने जेलर र तपाईँको उक्त कार्यलाई बालापनको लहड भनेर परिभाषित गर्नेहरू आज कल्पदँैं होलान्, यी भित्रको त्यो दृढ निश्चय र र्समर्पण हामीले त्यतीबेला किन मुल्याङ्कन गर्न सकेनौ भनेर । तपाई एस.एल.सी.मा अनुत्तर्ीण्ा हुँदा  र कलेजबाट एक वर्षा लागि निष्कासित हुँदा तपाईको घाँटिमा असफलताको ट्याग झुण्डयाइदिनेहरू आज कि त तपार्इँको सफलतासँग जल्दा हुन या आफै आत्मग्लानीको ज्वालामा छटपटिइरहेका होलान् । केटाकेटीहरूलाई खुवाउने सामल नहुँदा आमाबाबालाई समेत थाहै नदिई हातको सुनको बाला बेचेर आवश्यक सामाग्री खरिद गर्नुभएकी तपाईका अभिभावक आज त्यो सुनको बाला बेेचेको थाहा पाउँदा कति चौडा छाति गरेर मन मनै सोच्दा हुन् त्यो सुनको बाला बेचेर मेरी छोरीले उनकै छिमलहरूले झैं लागूऔषधको सेवन वा ब्युटीपार्लरमा खर्च गरिनन् ।
समयहरू चुनौतिहरूमात्र लिएर आउँदैनन, संभावनाको कीरण पनि साथमा ल्याउँछन् । विगतको झ्यालबाट निस्केर वर्तमानको बाटोमा संर्घष्ा गर्दै गर्दा जसले भविष्य चढ्ने भर्‍याङ्गको कल्पना गर्न सक्छ सायद त्यसले मात्र सफलताको रसस्वादन गर्न पाउँछ । देशको राजनैतिक अस्थिरता, बेरोजगारी र कुथितीलाई दोष दिएर विदेश पलायन हुन खोज्ने र 'भिसा लाग्न नसकेका हरूमात्र नेपाल बस्छन्' भनेर खिल्ली उडाउँदै ग्रिन कार्ड वा पि.आर. -परमानेन्ट रेसिडेन्सी)का लागि आवेदन दिने लाखांै नेपाली युवाका लागि तपाई ठूलो प्रेरणाको स्रोत बन्नु भएको छ । देशमा केही भएन भनेर सिकायत गर्नुभन्दा केही गर्ने इच्छाशक्तिले निस्वार्थ भावमा आफनो कार्यमा अगाडि बढ्दै गयौ भने वरपरकाले मात्र होइन धेरै परकाले समेत त्रि्रो कामको कदर गर्नेछन् भन्ने कुरा तपाई सि.एन.एन. हिरोका लागि मनोनयन भएबाट प्रमाणित भएको छ । मेरो बुबा कुनै बेला मलाई सम्झाउनुहुन्थ्यो , 'फूलको बासना वरिपरि, मानिसको बासना डाँडापारी' आज त्यही डाडाँपारीसम्म तपाईको कामको सुवास फैलिएको छ  । तपाई भोलि सि.एन. एन. हिरो बन्नु वा नबन्नु गौण कुरा हो किनभने यो पूनित कार्य शुरु गर्दा तपाईसँग न ढाडस दिने हातहरू थिए, न समाजको साथ, न कुनै आर्थिक स्रोत, न संस्थागत बलियो आधार, न उद्देश्य थियो ठूलो प्रचारप्रसारको, न चाहना थियो सम्मानको, न कदर नै थियो तपाईँको त्यो आत्मविश्वासको । तैपनि अविराम अविछिन्न अठोट, निश्चल अनि पवित्र मात्र एउटै ध्येयः ती बालबालिकाको उन्मुक्ति, त्यो बन्धनबाट, त्यो अन्धकारबाट उज्यालोतर्फ। त्यो अभिष्ट पूरा हुनु, आज थुप्रै मानिसको साथ पाउनु आफैमा कुनै ठूलो सम्मान भन्दा कम छैन । अँध्यारो काराबासबाट उज्यालो वर्तमान अनि सुनौलो भविष्यतर्फलम्कदै गरेका ती सबै केटाकेटीको भविष्य तपाईको प्राप्ति हो र सबैभन्दा ठूलो पुरस्कार । तैपनि सि.एन.एन. हिरोमा तपाईको मनोनयले अझ तपाईको त्यस निस्वार्थ सेवाको ठूलो कदर गरेको छ, ती अबोध बालबालिकाको निष्कपट हाँसोको सम्मान गरेको छ अनि सम्पर्ूण्ा युवा पिढिंलाई फरक सोंचका साथ अगाडि बढन प्रेरणा दिएको छ ।
तर यात्रा यतिमै अन्त्य हुने पनि होइन । तपाईले शुरु गर्नुभएको यो अभियान बालबालिकाका क्षेत्रमा काम गर्ने अरु थुप्रै एन.जि.ओ.,  आइ.एन.जि.ओ.का झै -केही संघसंस्थाले उल्लेख्य काम नगरेका पनि होइनन) काम गरेको जस्तो देखाउने र निजी व्यवसाय चलाउने थलो नबनोस् । तपाईको अविछिन्न कार्यगतिमा ब्रेक नलागोस् । आजसम्म प्राप्त सफलताले कार्यमा जोशजाँगर थपोस् । कम्तीमा आमाबाबुले अपराध गरेका कारण सन्तति शिक्षा एवं अन्य स्वास्थ्यमूलक वातावरणमा हर्ुकन पाउने अधिकारबाट बञ्चित भई कुण्ठीत जिन्दगी बिताउन नपरोस्  । पुष्पा बस्नेत एउटा नाम होइन, अभियान बनोस् । अभियान समुन्नत नेपालको निर्माणको, अभियान आजका बालबालिकाको सुन्दर बर्तमान र सुनौलो भविष्यको, अभियान समाज सेवामा युवा सक्रियताको, अभियान र्समर्पणको, अनि आजकलको चलनचल्तीको शब्दमा भन्ने हो भने अभियान अग्रगामी परिवर्तनको । तपाईलाई सतत शुभकामना !
जेलका सेता भित्ता र काला फलामे डण्डीको ब्ल्याकेन हृवाइट आयातनबाट बाहिर निस्केर ती अबोध शिशुहरूले सपना र खुसीका रगंहरू पोतेर आफ्नै जिन्दगीको क्यानभासमा बनाएको त्यो रंगीन भविष्यको चित्र साँच्चै कति लोभलाग्दो होला ! भोलिको भविष्य तिनै रंगीन चित्रहरूको हो । ती चित्रहरूलाई पनि शुभकामना !

तपाइको शुभचिन्तक
उपेन्द्र प्रसाद पौडेल, पोखरा